MiG-19

Versioni : MiG-19 MiG-19PM (Farmer)
Motori : Tumansky RD-9B
Viti i venies ne shrbimm : 1955
Konstruktore : Mikoyan-Gourevitch
Kodi i NATO-s : Farmer
Rroli : Gjuajtes-Kapes
Pesha maksimale : 7560 kg
Shpejtesia maksimale : 1455km/h


MiG-19 Farmer ishte avioni ne cilin konstruktoret ruse besuan te tejkalonin limitet e shpejtesise (1455km/h). Ne formen e parardhesve te tije, tipi Mig19F (Farmer A) kaloji ne nje kend 58° te kraheve.Gjithsesi ky tip paraqiste nje joqendrueshmeri te theksuar te reaktoreve, e probleme te stabilitetit kur kalonte shpejtesine e zerit.
Me kohen iu shtuan disa stabilizatore per te eleminuar vibrimet e forta sidomos ne shpejtesi te madhe. Permiresime akoma me te medhaja ne aerodinamizem u bene sidomos me MiG-19S (Farmer C), me tre topa, i cili u konceptua per te permiresuar difektet e fillimit.Paralelisht u prodhuan edhe MiG-19P (Farmer B) i ekipuar me nje radar "Izumrud" ne vend te topit qendror dhe nje turboreaktor me te fuqishem.

MiG-19PM (Farmer E) qe nuk kishte me topa por 4 misile ajer-ajer K-5M("Alkali) sikunder edhe nje radar te ri te tipit "Scan Odd"
Megjithese Mig-19 Farmer ishte gjuajtesi i pare sovjetik qe mund te luftonte duke e kaluar shpejtesine e zerit, problemet e qendrueshmerise dhe te stabilitetit bene qe te kishte nje jetegjatesi te shkurterdhe shume shpejt te zevendesohet nga MiG 21.Avioni MiG19 u terhoq nga linja e prodhimit sovietik ne 1959, gjithsesi MiG19 do te vazhdonte te prodhohej ne Cekosllovaki deri ne 1961, nderkohe qe nje kopje e tija do te prodhohej edhe ne R.P te Kines : J-6 ; duke sherbyer si baze e nje tipi te ngjashem te prodhuar nga inxhinjeret aeronautike kineze Q-5 Fantan qe eshte ne sherbim akome edhe kesaj dite ne Kine.


Ne opinjonin e piloteve shqiptare kam ndeshur shpesh nje admirim per keta dy tipa. Shpesh here qe kam pyetur tim ate (Vasil Kromidha) dhe qe ka fluturuar me te dy tipat (Mig17 dhe Mig19) dhe me thonte qe te dy ishin tipa te shkelqyer, por nese do te zgjidhja preferenca per MiG17. Jo shume para ca kohesh Gezdar Vehipi , mik i tim eti, e cilesonte MiG 17 si “dallendyshe ne ajer” teper te manovrueshem e teper te qendrueshem.

MiG 15; MiG 17; MiG 19 dhe me pas per 14 vjet me rradhe deri ne diten e daljes ne pension me H5 (IL28) jane edhe tipat kryesore qe ime ate ka pilotuar!

MiG- 17

Versioni : MiG-17F Fresco-C
Morori : 1 Klimov VK-1F

Viti i venies ne sherbim : 1952
Konstruktor : Mikoyan A. & Gurevich G.
Kodi I NATO-s : Fresko

Rroli : Gjuajtes
Pesha maksimale : 6 075 kg
Shpejtesi maksimale : 1145 km/h


MiG 17 u krijua per te permiresuar dhe çuar me tej konceptin e MiG-15 sidomos stabilitetit ne shpejtesi te madhe. Ne realitet tipi i meparshem paraqitej jo stabel ne qitje ne shpejtesi te madhe dhe paraqiste shume rrezik per pilotet, sidomos kur nuk kishin pervoje.
Trupi i MiG-17 ishte pak me i madh (gati 90cm) se parardhesi I tij; Kendi I kraheve kaloji nga 35 ne 45° dhe trashesia e tyre u reduktua. I pajisur me te njejtin motor se parardhesi i tij MiG15 , Fresko kaloji ne nje shkalle superiore me versionet MiG-17F i pajir me nje motor VK-1F me pas diegie (postcombustion)
Duke harritur nje stabilitet me te madh MiG 17 fitoi ne shpejtesi. Avioni mund te harinte murin e zerit dhe bila ta kalonte lehtesisht. I ekipuar me nje N-37 - 37 mm (40 obus) dhe me dy topa NR-23 - 23 mm (80 obus per secilin) Fresko, ishte ne gjendje te demtonte ç’fardo lloji avioni perendimor. MiG-17P (Fresco-B) ishte i pari MiG-17 i pajisur me radar Izumrud.

Teper i manovrueshem, i shpejte e teper i rrezikshem, i afte te rexonte ç’do tip perendimor dhe i pajisur me nje sistem hidraulik, MiG 17 u be tmerri i ushtrise amerikane pergjate ne luften e Vietnamit. Te gjithe tipat me moderne te tille si McDonnell Douglas F-4 Phantom apo Vought F-8 Crusader nuk munden ti rezistoni. . Pilotet amerikane e vleresonin MiG-17 si kundershtarin me te rrezikshem , bile akoma me te rrezikshem se tipi i ri MiG-21 qe ndoqi serine e MiG-eve.
MiG-17 ishte kolona qendreore e avicionit te “Paktit te Varshaves” deri ne 1980. I prodhuar ne URSS, ne me shume se 10 000 avione, ky tip do te prodhohej ne liçence edhe ne Poloni (nen emrin Lim-5 e Lim-6), Cekosllovaki (S-104) dhe ne Republiken Popullore te Kines (Shenyang F-5/J-5 dhe FT-5/JJ-5 dyvendesh).

Shume avione MiG17 jane akoma ne sherbim sidomos ne Sudan dhe ne Korene e Veriut. Avionet Shqiptare jane terhequr nga sherbimi dhe jane vene ne shitje ... si shume gjera te tjera ...

Ishte pikerisht Mig 17, ai qe do te ndryshonte pikepamjen e amerikaneve mbi aviacionin, e do te adoptonin me vone nje tjeter doktrine te re : Perdorimin e topit si arme ajrore, nga ku do te lindte edhe shkolla me e njojtur per ta TOP GUN

MiG 15

Viti i venies ne sherbim : 1948
Vendi i origjines : U.R.S.S.
Konstruktor : Mikoyan A. & Gurevich G.
Rroli : Gjuajtes – Kapes
Codi i NATO-s : Fagot
Shpejtesi : 1074 km/h

Pa dyshim nje nder avjonet gjuajtes me te njohur qe ka dhene provat e tija. Avioni numer nje ne luften e Korese, nje tmer i vertete per aviacionin e asaj kohe, MiG 15 u krijua mbi te gjitha per te kapur dhe gjuajtur bombarduesit e rende.

Shume i manovrueshem, teper i shpejte, MiG 15 ben fluturimin e tij te pare ne 30 dhjetor 1947, me nje turboreaktor I-310, kopie sovietike e Rolls-Royce "Nene" britanik.

MiG 15 ishte i pajisur me nje top 37mm dhe me dy topa 23 mm

Afersisht 5000 njevendesh luftarak dhe 3000 dyvendesh stervitor MiG 15UTI fillimisht. Disa permiresime erdhen me kohen : MiG-15 BisP,i pajisur me radar Izumrud; le MiG-15 BisS me rezervuar karburanti qe munt te leshoheshin ne fluturim, dhe MiG-15 BisR avion pergjues i pajisur me dy kamera.

Ne vite MiG15 u prodhua ne nje shifer qe harrin deri ne 18000 cope, kryesisht ne Rusi, e Kine.

Sipas epokes ne aviacionin shqipetar eshte tipi i pare e ndoshta nostalgji me te cilin u pregatiten te gjithe pilotet e pare shqipetare . (dyvendesh stervitor MiG 15UTI)