Aviacioni shqiptar (pjesa e pare)

Që në vitin 1920 në Shqipëri janë bërë përpjekje për të organizuar Aviacionin Ushtarak. Në nëntor 1929 u dekretua “Ligji mbi organizimin e Fuqive Armate”, sipas të cilit ushtria emërtohej “Ushtria Kombëtare Shqiptare” dhe ndahej në “Fuqitë Tokësore, Detare e Ajrore”. Forcat Ajrore nuk arritën të krijohen faktikisht, kurse ligjërisht ato ishin krijuar. Në vitet ‘30 Ahmet Zogu me anë të të tre dekretligjeve të u miratuar në vitet 1931, 1934 e 1937 kishte sanksionuar me ligj formimin e aviacionit shqiptar.

Dita e parë e lindjes së tij u shënua 20 vjet më vonë, më 24 prill të vitit 1951, kur piloti Peço Polena fluturoi me një avion të shtetit shqiptar. Sipas arkivave të Ministrisë së Mbrojtjes, reparti i parë ushtarak i aviacionit u krijua në Tiranë në vitin 1951, në Aerodromin e Laprakes, dhe në skuadriljen e parë shqiptare ishin 14 pilotë shqiptarë, te cilet menjehere pas mbarimit te luftes u nisen nga shteti shqiptar te kryenin studimet per aviator ne ish Yugosllavi. Pas prishjes se mardhenieve Shqiptaro-Yugosllave, u derguan ne Rusi per te mbaruar studimet. Komandant i asaj skuadrijeje ishte piloti Babaçe Faiku, i cili u bë më vonë edhe piloti i parë i avionit qeveritar të asaj kohe. Pilotët e mevonshem u diplomuan në akademitë ushtarake në Bashkimin Sovjetik, deri ne prishjen me kete te fundit ne 1961. Ne vitin 1962 krijohet Shkolla e Aviacionit. Ne vitet 1962-’63, 1970-‘71 dhe 1975 tre grupe te njepasnjeshme aviatoresh dhe teknikesh shkuan ne Kine per specializim ne tipat MIG-21 dhe ne bombarduesin e lehte IL-28.

Plani ishte qe Shqiperija te pajisej me tre avjone IL-28 por deri ne prishjen e mardhernieve me Kinen ne 1978 vetem nje prej avioneve ishte levruar. Dy te tjeret mberriten deri ne portin e Durresit por nuk u dorezuan ne duart e Mbrojtjes Shqiptare.

Deri ne fundinn e viteve ’78 shqiperija zoteronte nje numer te konsiderueshem avjonesh dhe te nje cilesije te larte. Pjesa me e madhe e piloteve ishin te pregatitur me se miri dhe armatimi nuk mungonte. Mund te thuhet , me nje fare krenarie bile qe Shqiperija zoteronte nje flote ajrore te tille, qe mund te krahasohej me fqinjet apo me vende te tjera perendimore. Per kete mjafton te kujtojme qe aviacioni Italian ne te njejten periudhe fluturonte me Aeritalia G.91 te prodhuar ne 1958 me karakteristika akoma me mediokre se MIG-15 i konceptuar nga ruset ne 1948. Pra le te krahasojme ate qe ishte ne ate kohe me te njejtet elemente. Ate qe them me siper mund te kuptohet akoma me mire nese kujtojme qe qellimi i forcave ajrore shqiptare : “Mbrojtjen e paprekshmërisë së kufijve shtetërorë të Republikës Popullore Socialiste të Shqipërisë”

Pas prishjes me Kinen, dhe mbylljen e Shqiperise ne vetvete, kriza e pergjitheshme qe mbuloji vendin dale nga dale, do te binte ne menyre te pashmangeshme edhe mbi aviacionin. Te gjitheve ju kujtohen parrullat dhe slloganet e epokes “Me forcat tona!”, “Te jetojme, e te punojme si ne rrethim!” , “ Te kursejme kudo e ne ç’do vend” ... ne kete fryme shteti shqiptar uli numrin e fluturimeve per te kursyer karburantin, shkurtoji oret e remontit te avionit, zvogeloji numrin e teknikeve, programet stervitore u reduktuan, ... shkurt luajti me jeten e piloteve shqiptare. Eshte kjo arsyeja qe duke filluar pas viteve 1978 numri i aksidenteve ne fluturim dhe numri i avjoneve te rrexuar u rrit.

Nje tjeter arsye eshte edhe fakti progresit. Sikunder ne ditet e sotme informatika, teknologjia e aviacionit avancon ore pas ore e dite pas dite. Te krahasosh ne ditet e sotme aviacionin e viteve ’60 eshte njesoj sikunder te krahasonim sot Apple (mac) e pare te viteve 1976 (me proçesor 1MHZ, 4 ko RAM dhe 1 ko memorje video) me ordinatoret e sotem. Ne ate epoke aviatori ishte elementi baze dhe prezent ne te gjitha komponentet e fluturimit apo te detyrave te ngarkuara, gje qe ne ditet e sotme nje pjese e madhe te detyrave te aviatorit jane te zevendesuara prej informatikes dhe nje pjese e konsiderueshme jane ne asistence informatike. Imagjinoni qe nese dje aviatori duhet te drejtonte avionin drejt objektit, te ulej ne lartesine e duhur, te vinte objektin ne shenjester dhe te mitralonte ; ne ditet e sotme aviatorit i mjafton vetem te ktheje koken per te pare objektin dhe mitralozet te lidhur me veshtrimin e pilotit drejtohen automatikisht (i tille eshte Tigre- HAP). Dikur fluturimi naten ishte nje nder handikapet me te medhaja te aviacionit nderkohe qe sot sistemi i “vezhgimit naten” ofron te njejtin vizion per pilotin sikunder te fluturonte diten! Per te mos folur per teknologjine e uljes dhe ngritjes se asistuar prej ordinatorit ne sistem autopilot. Prandaj le te mos i ngaterrojme gjerat.

Megjithate do te duhej te kalonin gati 20 vjet qe me se fundi te kuptohej se shkelqimi i aviacionit shqipetar ishte zverdhur me kalimin e kohes, sikunder fotografite qe zverdhen me kalimin e kohes.